STREFA DLA KOBIET
Przydatne INFORMACJE:
Materiały do pobrania:
Często zadawane pytania
ang. frequently asked questions – FAQ

1. W jakich sytuacjach możliwe jest zakażenie HIV?
Istnieją 3 drogi przenoszenia się zakażenia HIV:
  • poprzez seks,
  • poprzez krew,
  • z zakażonej matki na dziecko.
Najczęściej zakażenie przenoszone jest w kontaktach seksualnych.
W kontaktach heteroseksualnych ryzyko dla kobiet jest znacznie większe, niż dla mężczyzn.
U kobiet powierzchnia wrażliwa na zakażenie HIV jest znacznie większa (cała powierzchnia błony śluzowej pochwy i wewnątrzpochwowa część szyjki macicy), znacznie dłuższy jest też czas kontaktu tej wrażliwej powierzchni z wirusem (nasienie, a więc i wirus mogą pozostawać do ok. 72 godzin), jeśli mężczyzna jest zakażony.
U mężczyzn wrażliwa na zakażenie jest wąska obwódka błony śluzowej wokół ujścia cewki moczowej i wewnętrzna warstwa pod napletkiem. Kontakt z wydzielinami narządów płciowych nawet zakażonej HIV kobiety trwa tylko tyle, ile trwa kontakt seksualny. To znacznie krócej, niż u kobiet. A potem mężczyzna może się dokładnie wymyć wodą i mydłem, co zmniejsza jeszcze ryzyko zakażenia (woda i mydło niszczą wirus). Kobieta nie ma takiej możliwości.

W kontaktach oralnych błona śluzowa jamy ustnej wrażliwa jest na zakażenie HIV, należy więc unikać jej kontaktu z nasieniem i/lub krwią. Jeśli do tego dojdzie, powinno się jak najszybciej wypluć w wypłukać kilkakrotnie wodą (nie alkoholem!!!).

W kontaktach analnych, niezależnie od płci, ryzyko zakażenia jest największe dla strony biernej. Ryzyko, choć mniejsze, dotyczy też strony czynnej.

Krew osoby zakażonej HIV jest zakaźna. Najłatwiej przenoszona jest przez używane wspólnie igły i strzykawki, nie tylko z nielegalnymi narkotykami, ale też np. anabolikami. W krajach takich jak Polska w placówkach opieki medycznej używany jest sterylny sprzęt jednorazowego użytku, więc zakażenie nie jest możliwe.
Wszelkie zabiegi naruszające ciągłość skóry, np. akupunktura, tatuaż, zakładanie kolczyków wymagają używania sterylnego sprzętu jednorazowego użytku.

2. Czy prezerwatywy rzeczywiście zmniejszają ryzyko zakażenia HIV?
TAK!!! I to znacznie, ale pod kilkoma warunkami: muszą być dobrej jakości (najlepiej wyprodukowane przez renomowaną firmę, mającą dokładne procedury kontroli jakości swoich produktów), muszą być właściwie założone (warto obejrzeć dokładnie instrukcję obsługi) i powinny być od początku do końca kontaktu seksualnego tam, gdzie być powinny.
Prezerwatywa jest cieniutka, łatwo ją uszkodzić przez złe przechowywanie (np. noszenie w tylnej kieszeni spodni), nie może być wystawiana na zbyt wysokie lub niskie temperatury, a opakowanie należy otwierać ostrożnie – nie nożyczkami, zębami, długimi paznokciami.
Nie można stosować jako „nawilżaczy” (lubrykantów) jakichkolwiek tłuszczów, gdyż niszczą lateks. Można używać lubrykantów na bazie wody. Są dostępne w drogeriach, aptekach.
Większość niepowodzeń (spadnięć, pęknięć) zdarza się osobom, które nie potrafią obchodzić się z cieniutką prezerwatywą. Trzeba trochę poćwiczyć.
Jedna prezerwatywa może być używa tylko raz! Prawidłowo użyta zmniejsza znacząco ryzyko zakażenia HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

3. Gdzie można zrobić test na HIV i ile to kosztuje?
W każdym województwie znajduje się Punkt Konsultacyjno – Diagnostyczny (PKD), w którym można wykonać test w kierunku HIV bez skierowania, anonimowo i bezpłatnie. Badanie w PKD zawsze poprzedzone jest rozmową z doradczynią/doradcą, która/który poinformuje o przebiegu testu, interpretacji wyniku, oszacuje ryzyko zakażenia oraz co najważniejsze – wspólnie ustali, czy jest to właściwy moment na wykonanie testu. Doradca przekaże też wynik testu, wyjaśni jego znaczenie, odpowie na wszelkie wątpliwości, a w przypadku wyniku dodatniego wesprze i wskaże dalsze możliwości. Aktualne adresy i godziny pracy PKD można znaleźć tutaj.
Poza PKD badania można zrobić w poradniach przy klinikach chorób zakaźnych, w niektórych stacjach sanitarno-epidemiologicznych oraz w wielu różnych laboratoriach diagnostycznych. W tych miejscach badanie jest płatne (cena zależy od miejsca), zwykle wymaga podania danych personalnych i rzadko poprzedzone rozmową przed- i po teście.

4. Kiedy najlepiej zrobić sobie test?
Obecnie najczęściej wykonywane są testy diagnostyczne poszukujące tylko przeciwciał przeciwko wirusowi HIV (testy III generacji) i testy poszukujące zarówno przeciwciał, jak i antygenu wirusa, zwanego antygenem p24 (testy IV generacji).
Wszyscy eksperci zajmujący się rozpoznawaniem zakażenia HIV są zgodni, że najbezpieczniej zrobić sobie test po 3 miesiącach od momentu, w którym mogło dojść do zakażenia, niezależnie od tego, której generacji test będzie wykonywany. Te 3 miesiące potrzebne są po to, by – jeśli doszło do zakażenia – organizm zdążył wyprodukować dostatecznie dużą ilość przeciwciał, tak by test mógł je zauważyć, a mnożący się wirus też miał szansę na pokazanie antygenu p24 w teście. Test zrobiony za wcześnie da wynik ujemny, co nie musi być prawdą. Zamiast powtarzać testy lepiej odczekać (nie robiąc w tym czasie nic, co mogłoby doprowadzić do zakażenia) i dostać wynik rozstrzygający wszelkie wątpliwości.

5. Czy test na HIV mogę zrobić w domu?
W Polsce nie są dostępne apteczne testy wykrywające zakażenie HIV. Można wprawdzie kupić je przez Internet, ale nie będąc specjalistą diagnostyki medycznej nie jesteśmy w stanie ocenić jakości i dokładności oferowanego nam testu. Zawsze istnieje możliwość niepoprawnego wykonania testu, a tym samym otrzymania błędnego wyniku. Lepiej robić testy tam, gdzie są wykonywane profesjonalnie, zgodnie z wszelkimi zaleceniami dotyczącymi testowania na świecie, to znaczy w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych.

6. Czy stosowanie leków ma wpływ na wynik testu w kierunku HIV?
Stosowanie leków nie ma wpływu na wynik ujemny jak i dodatni testu w kierunku HIV. Testy robione w pierwszej kolejności we wszystkich laboratoriach nazywają się testami przesiewowymi. Ujemny wynik takiego testu, jeśli minęły 3 miesiące od ryzykownego zachowania, jest pewny i nie wymaga potwierdzania. Natomiast wynik dodatni może być fałszywie dodatni, z bardzo różnych powodów, m. in. po szczepieniach przeciwko chorobom zakaźnym (np. grypie), we wczesnym okresie ciąży (do około 8. tygodnia). Może być też wynikiem błędu laboratoryjnego. Wszystkie dodatnie wyniki w PKD, zanim zostaną przekazane pacjentowi, są potwierdzane testem potwierdzenia, najczęściej Western blot. Dopiero dodatni wynik tego testu upoważnia do wysnucia wniosku, że pacjent jest zakażony HIV.

7. Jakie są objawy zakażenia HIV?
HIV przez długi czas (średnio około 10 lat) nie daje żadnych objawów. U części osób po około 2 – 6 tygodniach od zakażenia pojawiają się wprawdzie objawy tak zwanej pierwotnej infekcji HIV, ale są bardzo niespecyficzne i nawet specjaliście trudno je powiązać z zakażeniem HIV. Na dodatek w tym czasie testy poszukujące przeciwciał przeciwko wirusowi HIV są ujemne. W dodatku wiele z objawów występujących w trakcie infekcji pierwotnej może występować u osób, które bardzo się boją zakażenia – przewlekły stres wywołuje wiele dolegliwości fizycznych.
Po latach trwania zakażenia zaczynają się pojawiać objawy, które wywołuje sam wirus lub inne drobnoustroje wykorzystujące obniżoną odporność.
Ale nie jest tak, że u wszystkich objawowy okres zakażenia zaczyna się tak samo. To sprawia, że nawet lekarze mają kłopoty z powiązaniem dolegliwości i objawów występujących u pacjenta z zakażeniem HIV. Dlatego, jeśli dopuszcza się możliwość zakażenia HIV, najlepiej to sprawdzić wykonując test. Najlepiej w jednym z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych.

8. Jeśli jedno z partnerów ma wynik ujemny, to drugie nie musi już robić testu?
HIV nie jest najbardziej zakaźnym wirusem. Może się zdarzyć taki splot różnych okoliczności, że partner/partnerka nie przekaże swojego zakażenia partnerce/partnerowi. Ale im dłużej trwa związek, tym ryzyko zakażenia rośnie. Dlatego każde z partnerów powinno zrobić test, by mieć pewność, że są dla siebie bezpieczni.

9. Czy kontakty seksualne z osobami sprzedającymi seks są ryzykowne?
Kontakty seksualne z osobami, które mają wielu partnerów seksualnych są bardziej ryzykowne. Ale takie osoby częściej są świadome swojego większego narażenia na zakażenie, więc starają się pracować bezpiecznie dla siebie. Choć czasem mogą dać się przekonać klientowi, który proponuje większe pieniądze za seks bez prezerwatywy.
Warto pamiętać, że to nie osoby sprzedające seks zobowiązane są o dbanie o zdrowie swoich klientów. To klienci powinni wiedzieć, że dobrej jakości, właściwe użyta prezerwatywa zmniejsza ryzyko zakażenia HIV.
Ryzyko zakażenia się mężczyzny od kobiety, nawet sprzedającej usługi seksualne, jest mniejsze, niż ryzyko zakażenia kobiety lub mężczyzny przez mężczyznę sprzedającego seks.

10. Czy można bezpiecznie się całować?
Ślina nie jest materiałem zakaźnym. Wprawdzie w ślinie osób żyjących z HIV można znaleźć czasem wirus w niewielkich ilościach, ale substancje znajdujące się w niej sprawiają, że nie jest on zakaźny. Sytuacja zmienia się wówczas, kiedy w ślinie znajdzie się domieszka krwi – widoczna gołym okiem. Ale wówczas to krew jest materiałem zakaźnym – łatwo ją zauważyć lub poczuć charakterystyczny smak. Wtedy trzeba ją wypluć, a usta przepłukać kilka razy wodą (nie alkoholem!!!).

11. Czy człowiek zakażony HIV nie może wykonywać jakichś zawodów?
Zakażenie HIV stało się obecnie, dzięki lekom antyretrowirusowym, zakażeniem przewlekłym. Długość życia zakażonego HIV człowieka, leczonego od właściwego momentu lekami antyretrowirusowymi, jest już podobna do długości życia wszystkich innych osób. Dlatego najlepiej, by zakażenie zostało rozpoznane w stadium bezobjawowym.
Ludzie żyjący z HIV żyjąc długo muszą więc z czegoś żyć. Z medycznego punktu widzenia praktycznie nie ma zawodów, których nie mogłyby wykonywać osoby zakażone. Jednak w niektórych zawodach (np. w służbach mundurowych) obowiązuje wykonywanie testów na HIV przed rozpoczęciem pracy. Warto więc, będąc świadomą/świadomym swojego zakażenia, wybierać pracę w takich miejscach, w których nie obowiązuje wykonywanie takich testów.

dr Dorota Rogowska-Szadkowska